Sibirya’da bulunan ve dünyanın en eski, en derin tatlı su gölü olan Baykal, UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alıyor. Göl, benzersiz biyolojik çeşitliliği ve dünyanın donmamış tatlı suyunun yaklaşık %20’sini barındırmasıyla biliniyor. Ancak, son yıllarda özellikle yerli turistlerden gelen büyük bir ziyaretçi akınına sahne oluyor. 2024 verilerine göre, sadece Buryatya bölgesine gelen turist sayısı bir önceki yıla göre %22,3 artışla rekor bir seviyeye ulaştı. İrkutsk bölgesinde ise turist sayısının 800 bini aştığı ve bunun %90’ının Rus vatandaşları olduğu belirtiliyor.
Bu turizm patlaması, beraberinde ciddi çevresel sorunları getiriyor. Yetkililer, kontrolsüz turizmin göl kıyılarında atık kirliliği, yasa dışı çöp depoları ve su kalitesinin bozulması gibi problemlere yol açtığını kabul ediyor. UNESCO ve IUCN tarafından 2023’te yayınlanan bir izleme raporu, gölün Olağanüstü Evrensel Değeri’nin (OUV) önemli tehditlerle karşı karşıya olduğunu ve su kalitesinde uzun vadeli bir bozulma eğilimi yaşandığını ortaya koydu.
“TURVARVARLAR” MI, “ALTYAPI EKSİKLİĞİ” Mİ?
Konuya dair tartışmalar, Rus iş adamı Oleg Deripaska’nın 2022’de yaptığı açıklamalarla alevlendi. Deripaska, göl kıyılarını ve suyunu kirleten “vahşi turistler” veya “turvarvarlar” olarak nitelendirdiği kişilerin sayısının sınırlandırılması ve tek kullanımlık plastiğin yasaklanması gerektiğini savundu.
Ancak Buryatya Cumhuriyeti Başkanı Aleksey Tsydenov, bu görüşe katılmadı. Tsydenov, “Katılmıyorum. Bunların hepsi Rusya vatandaşları. Moskova’ya girişi de yasaklayalım o zaman. Sorun yasaklamak değil, koşulları yaratmaktır” ifadelerini kullandı. Tsydenov’a göre çözüm, donanımlı kamp alanları, çöp toplama noktaları, karavanlar için park yerleri ve altyapının iyileştirilmesinden geçiyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE GELECEK ADIMLAR
Uzmanlar ve yetkililer, Baykal’ın geleceği için sürdürülebilir turizm modellerinin geliştirilmesi gerektiği konusunda hemfikir. Buryatya Turizm Bakanı Aldar Dorjiyev, bölgenin ekoturizm ve kültürel mirası öne çıkararak büyümeye devam ettiğini belirtti.
İrkutsk bölge yönetimi, atık su arıtma tesislerinin iyileştirilmesi, katı atık yönetimi ve ulaşım altyapısına yatırım yapılmasının önemini vurguluyor. Özellikle Olkhon Bölgesi gibi hassas bölgelerde ileri arıtma teknolojilerine ihtiyaç duyulduğu ifade ediliyor.
Öte yandan, özel ekonomik bölgelerde (SEZ) planlanan büyük ölçekli turizm projelerinin, birikimli çevresel etkileri yeterince değerlendirilmeden ilerlemesi endişe kaynağı olmayı sürdürüyor.